اهمیت استدلال به جهت رفع شبهات
اهمیت استدلال به جهت رفع شبهات
پیش‌تر گذشت که برخی عوامل باعث پنهان شدن خداشناسی فطری می‌شود. یکی از مهم‌ترین عامل از این عوامل «وجود شبهات» است. شک و شبهه هنگامی‌که در حالت ایستائی بماند و بجای رفع آن ای‌بسا روزبه‌روز قوی‌تر گردد به مقصدی جز ناآگاهانه شدن شناخت فطری و درنتیجه انکار وجود خدا نمی‌انجامد. در این مقاله با توجه به نکته بیان‌شده درصدد تبیین اهمیت اقامه استدلال بر وجود خدا هستیم و علاوه بر این می‌کوشیم در راستای تکمیل پیام مقاله قبل بر عدم منافات فطری بودن شناخت خدا و اقامه استدلال بر آن نیز تأکید ورزیم.
ب. کارکرد سلبی و ایجابی براهین اثبات خدا
به هر میزان که ادله اثبات وجود خدا قوی‌تر و محکم‌تر تقریر شوند، شک و شبهه در این باب کم‌رنگ‌تر می‌گردد. تلاش‌های مقدس فلاسفه و متکلمین در باب تقریر و تبیین این ادله شبیه پادزهری ارزشمند در قبال سم مهلک این دست شبهات و اشکالات هستند که ریشه آن‌ها را از اساس می‌خشکانند. این کارکرد براهین اثبات خدا در حقیقت کارکرد سلبی است که به زوال این شبهات می‌انجامد.
از منظری دیگر براهین مذکور کارکرد ایجابی نیز دارند، آن‌ها نه‌تنها شبهات را زایل می‌کنند بلکه شناخت فطری انسان‌های مبتلا به شبهه را نیز شکوفا می‌نمایند و سرمستی انسان غافلی را که به انکار خدا می‌پردازد به هوشیاری انسان عاقلی تبدیل می‌کنند که خاضعانه و خاشعانه در سایه شناخت فطری خداوند متعال باور به او را فریاد می‌کند.[1]
ج. کارکرد براهین مذکور برای غیر محقق
در بسیاری از موارد کارکرد ایجابی فوق برای خود محقق متصور نیست؛ او خود مؤمنی خاشع و باورمندی خاضع به وجود خداوند متعال است اما بااین‌همه با دقت تمام به تقریر این براهین همت می‌گمارد تا آن‌ها را به مبتلایان به شبهه عرضه کند و سرمستی آن‌ها را خاتمه بخشد و الا خود هرگز در این سرمستی به سر نمی‌برد. محقق در این موارد شبیه پزشکی عمل می‌کند که عمرش را برای کشف داروی بیماری خاصی صرف کرده است که هرگز خود به آن مبتلا نیست بلکه اصول انسانی و اخلاقی، به دلیل خلاصی بیماران از شر این بیماری، او را ملزم به این تلاش علمی و عملی نموده است.
د. نتیجه
اقامه برهان بر وجود خدا از طرفی اولا شک و شبهه‌های موجود در این باب را از بین می‌برد (کاربرد سلبی) و ثانیاً شناخت فطری ناآگاهانه انسان مبتلا به شبهه را آگاهانه[2] می‌گرداند (کاربرد ایجابی) و از طرفی دیگر، این براهین توسط غیر مبتلایان به شبهه نیز تقریر و تثبیت می‌شوند تا ایشان بتوانند مبتلایان به آن را از شر این شبهات نجات دهند.