دلیل تأکید کتاب و سنت بر برهان نظم

الف. مقدمه

در مقالات قبلی هر دو مقدمه برهان نظم تبیین گردید: جهان خلقت دارای نظامی هدفمند است + هر نظام هدفمندی ناظمی عالم و قادر دارد = جهان خلق ناظمی عالم و قادر دارد. شایسته است در انتهای این بحث به سر تأکید بر این برهان درآیات قرآن و روایات اسلامی بپردازیم. به‌راستی چه ویژگی منحصربه‌فردی در این برهان وجود دارد که موجب شده است آیات قرآن و روایت اسلامی بدین حد به آن بپردازند؟[1]

ب. جایگاه و اهمیت برهان نظم

دلیل نظم ویژگی‌های خاصی دارد که اهمیت آن را بین سایر ادله خداشناسی روشن می‌سازد. در ادامه به سه مورد از این ویژگی‌ها می‌پردازیم:

1) چنانچه پیش تر نیز بیان شد این راه نیازمند به دانستن مقدمات پیچیده و فنی و بهره‌مندی از مبانی فلسفی و عقلی نیست ازاین‌رو برای همه مردم با هر سطحی از معلومات مفید خواهد بود.

2) این دلیل هم‌زمان علاوه بر اثبات وجود خداوند متعال صفت «علم» و «قدرت» را نیز برای او ثابت می‌کند به خلاف برخی از براهین خداشناسی که اثبات علم و قدرت و سایر صفات الهی در آن‌ها نیازمند به ارائه برهان و دلیل مستقل است.[2]

3) این دلیل نقش بسیار مؤثری در آگاهانه کردن فطرت انسان‌ها دارد.[3] با دیدن عجایب مخلوقات عالم به‌صورت ناگهانی قلب انسان آماده فرومی‌ریزد و در یک آن، با تمام وجود، سرشار از باور و اعتقاد به خدا می‌شود. این اثر عملی شگفت‌انگیز در براهین عقلی کمتر دیده می‌شود.

ج. نتیجه

برتری برهان نظم از سایر براهین خداشناسی را می‌توان در سه ویژگی آن جستجو نمود؛ بی‌نیازی از مقدمات پیچیده عقلی، اثبات صفات الهی در کنار اثبات اصل وجود خدا و نقش بسیار روشن برهان نظم در آگاهانه کردن شناخت فطری انسان، ویژگی‌هایی هستند که موجب برتری این برهان بر سایر براهین می‌شوند.